Nowe Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie

Od czasu jego powstania (w wyniku połączenia trzech wcześniejszych kamienic w latach 70. XIX w.) Pałac Książąt Czartoryskich przechodził parokrotnie gruntowne przebudowy – m.in. w latach 50. i 70. XX w. – ale z początkiem nowego tysiąclecia nie spełniał już współczesnych wymogów użytkowych i technicznych. Co najważniejsze, nie dawał także szansy, aby w pełni doświadczyć, czym w swej istocie jest mieszcząca się w nim, zgromadzona przez lata kolekcja. Chodziło zatem, paradoksalnie, o stworzenie Muzeum Książąt Czartoryskich na nowo.

Postawiono przed nami zadanie powiększenia powierzchni ekspozycyjnej, stworzenia w budynku przestrzeni publicznej adekwatnej do rangi obiektu, udostępnienia całości oferowanego programu osobom niepełnosprawnym, wyposażenia gmachu we wszystkie niezbędne systemy instalacyjne, wymiany zdegradowanej substancji – jednocześnie przy oczywistej pełnej ochronie konserwatorskiej Pałacu. Staraliśmy się także mieć na względzie osobisty stosunek mieszkańców Krakowa, przywykłych do „swojego” Muzeum. Chcieliśmy, aby po tak istotnej przebudowie było ono choć w części podobne do tego sprzed rozpoczęcia prac. Choć Izabela Czartoryska utworzyła je Puławach, książęce muzeum i zbiory wrosły na dobre w pejzaż kulturalny Krakowa.

I tak też się stało. Chociaż do budynku wchodzi się teraz z innej strony, by znaleźć na dziedzińcu, który został przekryty przeszklonym dachem i udostępniony po raz pierwszy publiczności, a wokół wyciętych przez nas arkad tego dziedzińca ulokowano wszystkie niezbędne funkcje (w tym kawiarnię, której wcześniej nie było) sam klimat sal ekspozycyjnych pozostał zbliżony do tych w dawnym Muzeum. Paradna klatka schodowa –
i zainstalowana tuż koło niej – winda prowadzą do znanych sal wystawowych. Zwiedzanie kolekcji zaczyna się w tym samym miejscu, gdzie zawsze.

Nadrzędną ideą projektu było założenie, by przekraczając próg nowo otwartego Muzeum goście poczuli, zgodnie z zamierzeniami Fundatorki kolekcji księżnej Izabeli Czartoryskiej, wyjątkowy klimat miejsca pierwszej placówki muzealnej na ziemiach Polski, skarbnicy dzieł sztuki, a jednocześnie, strażnicy narodowej tożsamości.

Zaproponowaliśmy wizję dialogu między unikatowym charakterem tradycyjnego muzeum a współczesnym podejściem charakteryzującym nowoczesne muzea. Opiera się ona m.in. na połączeniu przyjętych rozwiązań projektowych i materiałowych z zastaną substancją zabytkowych wnętrz czy wykorzystaniu i dostosowaniu części istniejących gablot muzealnych w zestawieniu z gablotami współczesnymi zaprojektowanymi przez nas.

Niewątpliwie najważniejszym elementem wystawy pozostaje ekspozycja dzieła Leonarda da Vinci Dama z gronostajem, która została oparta na złotym podziale odcinka. Forma gabloty tworzy jedynie minimalistyczne tło umożliwiające kontemplację obrazu.

Zbudowanie odpowiedniej relacji między tradycją a nowoczesnością stanowiło największe wyzwanie przy projektowaniu i tworzeniu nowej ekspozycji, podobnie jak aranżacja ponad trzech tysięcy eksponatów oraz dostosowanie przestrzeni ekspozycji do współczesnych standardów oraz wytycznych konserwatorskich. Przykładem tego jest opracowany i wdrożony system kontroli oświetlenia. Z jednej strony umożliwia on precyzyjną kontrolę natężenia oraz temperatury światła w przypadku obiektów szczególnie wrażliwych, z drugiej – odpowiednio zaprogramowany – stanowi formę narracji prowadzącej po ekspozycji.

Opracowaliśmy także projekt nowej identyfikacji wizualnej Muzeum oraz system way finding na wystawie, a także kompleksowy projekt wielobranżowy, który łączył rozwiązania technologiczne z poprzednich lat i dostosował obiekt do obecnych standardów muzealnych, co umożliwiło jego otwarcie w obecnej formie.


projekt przebudowy Pałacu Książąt Czartoryskich: Biuro Projektów Lewicki Łatak Sp. z o.o.
projekt aranżacji wnętrz i wystawy: pracownia ART FM Sp. z o.o.