Adaptacja budynku magazynu tytoniowego na potrzeby Małopolskiej Uczelni Państwowej im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu

Firma DOMB S.A. zrealizowała przebudowę budynku magazynowego dawnych Zakładów Przemysłu Tytoniowego w Oświęcimiu. Przebudowa i remont miały za zadanie przede wszystkim zmianę sposobu jego użytkowania na budynek dydaktyczny Małopolskiej Uczelni Państwowej. Była to o tyle ciekawa inwestycja przez wzgląd na historię, która wpisana jest w mury m.in. tego remontowanego budynku.
Budynki Małopolskiej Uczelni Państwowej im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu wchodziły kiedyś w skład zabudowy Polskiego Monopolu Tytoniowego. W czasie wojny, po podjęciu przez Niemców decyzji o utworzeniu obozu koncentracyjnego Auschwitz, w jednym z tych budynków osadzono pierwszy transport więźniów do Auschwitz. Znalazło się w nim 728 Polaków z więzienia w Tarnowie. Dzień ich przywiezienia do Oświęcimia, 14 czerwca 1940 r., uważa się za początek funkcjonowania obozu. Dziedziniec przed budynkiem ogrodzono, a w narożnikach ustawiono wieże wartownicze. To tu odbył się pierwszy w dziejach obozu apel. Po przeniesieniu więźniów do obozu macierzystego, w budynku Monopolu – zwanym Stabsgebäude (budynkiem sztabowym) – przez pewien czas mieściły się biura administracji obozowej, później kwatery dla nadzorczyń SS i magazyn broni, natomiast w piwnicy zorganizowano pralnię odzieży dla esesmanów.

Najstarszym z tych obiektów jest wzniesiony ok. 1916 r. budynek dawnej piekarni, który w 1924 r. zamieniony został na magazyn surowca do produkcji tytoniu. W latach 1940-1944 znajdował się w nim magazyn żywności („Lagerhaus”) dla esesmanów z załogi obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Pozostałe trzy budynki miały wchodzić w skład tzw. osady barakowej w której planowano osiedlać emigrantów zarobkowych z Galicji. W latach 1918-1931 powstał największy budynek zespołu, który w okresie istnienia obozu KL Auschwitz-Birkenau był obiektem magazynowo-administracyjnym SS („SS- Unterkunftsgebäude"). Pomiędzy 1916 a 1917 rokiem wzniesiono trzeci magazyn PMT, w którym 14 czerwca 1940 r. umieszczono pierwszych więźniów przywiezionych do Oświęcimia z Tarnowa. Później w budynku znajdowały się biura administracji obozowej („SS - Stabsgebäude"), kwatery nadzorczyń obozowych, magazyny i pralnia SS. Również z tego samego czasu pochodzi czwarty obiekt PMT. W czasie okupacji były tu magazyny obozowej załogi SS (SS „TWL-HWL" -Truppenwirtschaftslager, TWL).

Rok 2005 r. to początek Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej (teraz Małopolska Uczelnia Państwowa). Na elewacji budynku Collegium Primum umieszczono tablicę upamiętniająca tragiczne wydarzenia, a w korytarzach budynku pojawiła się ekspozycja stała ilustrująca losy więźniów I transportu do KL Auschwitz. Budynki z zachowaną infrastrukturą techniczną, rampą rozładunkową, bramami magazynowymi i bocznicą kolejową tworzą integralną całość. Przystosowanie dwóch obiektów gospodarczych dla celów edukacyjnych jest udanym przykładem zmiany funkcji użytkowej zabytku przy zachowaniu jego pierwotnych wartości architektonicznych i historycznych. Każdego roku, 14 czerwca, przed budynkiem szkoły odbywają się rocznicowe uroczystości z udziałem byłych więźniów.