Łapanów /
małopolskie
Brama w Tarnawie - pozostałość zespołu dworsko-parkowego z XVII w.


0
Głosów
Inwestor
Gmina Łapanów
Wykonawca
TIDBRO Sp. z o.o. Kobylec
Projektant
-
Wznosząca się ponad drogą, która pnie się w górę po stromym zboczu doliny Tarnawki, zniszczona zębem czasu brama, od wieków strzegła wjazdu do majątku dworskiego w Tarnawie. Jej wiek ocenia się na ok. 300 lat. Brama posiada formę łuku pełnego wspartego na dwóch słupach. Łuk został wymurowany z pełnej cegły ceramicznej. Słupy wymurowano z kamienia łamanego piaskowca na zaprawie z elementami ceglanymi.
Według historycznych źródeł pierwotnymi właścicielami ziem wchodzących w skład tarnawskiego majątku byli Mikołaj Skarbek i Czyemyesz, posługujący się herbem Drużyna. Na przestrzeni wieków majątek ten zmieniał właścicieli, przechodząc drogą kupna lub dziedziczenia w ręce rodów Lubomirskich, Kmitów, Gąsiorowskich, Marynowskich oraz Roztworowskich. Pod koniec XIX lub na początku XX wieku dobra te prawdopodobnie przeszły na chrześnicę ostatniej z Roztworowskich, dziedziczkę Zerosławic, kobietę o nazwisku Bzowska. W tamtym czasie istniał na terenie majątku budynek dworski.
Przed wybuchem I wojny światowej Bzowska przekazała tarnawskie dobra swojej córce Zofii, która była żoną rotmistrza Wolskiego. Zofia z Bzowskich Wolska zarządzała majątkiem aż do czasów II wojny światowej, kiedy to została z niego usunięta przez okupantów niemieckich. W 1929 roku, jeszcze za jej gospodarowania, dawny dwór został przekształcony w oborę, wzniesiono także stodołę. Przypuszcza się, że w tym samym okresie zlikwidowano inne budynki gospodarcze, zmieniono układ wnętrz, usunięto prostokątne ganki, a także zmniejszono okna i drzwi.
Po wygnaniu Zofii Wolskiej przez Niemców, w majątku osadzono niemieckich zarządców. Po wojnie teren został podzielony, a dawne zabudowania dworskie przejęła Gminna Samopomoc Chłopska, później funkcjonowała tam szkoła. Od 1947 roku do chwili obecnej budynki znajdują się w rękach rodziny Ostafinów-Nowaków. Z dawnego dworu przetrwała jedynie kamienna brama wjazdowa, będąca obecnie jedyną widoczną pozostałością po pierwotnych zabudowaniach.
Brama na podstawie Zarządzenia nr 544/2022 Wójta Gminy Łapanów z dnia 17.01.2022 r. została wpisana do ewidencji zabytków ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków pod poz. 99. W roku 2024 brama przeszła gruntowny remont konserwatorski, który został dofinansowany ze środków Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.
Według historycznych źródeł pierwotnymi właścicielami ziem wchodzących w skład tarnawskiego majątku byli Mikołaj Skarbek i Czyemyesz, posługujący się herbem Drużyna. Na przestrzeni wieków majątek ten zmieniał właścicieli, przechodząc drogą kupna lub dziedziczenia w ręce rodów Lubomirskich, Kmitów, Gąsiorowskich, Marynowskich oraz Roztworowskich. Pod koniec XIX lub na początku XX wieku dobra te prawdopodobnie przeszły na chrześnicę ostatniej z Roztworowskich, dziedziczkę Zerosławic, kobietę o nazwisku Bzowska. W tamtym czasie istniał na terenie majątku budynek dworski.
Przed wybuchem I wojny światowej Bzowska przekazała tarnawskie dobra swojej córce Zofii, która była żoną rotmistrza Wolskiego. Zofia z Bzowskich Wolska zarządzała majątkiem aż do czasów II wojny światowej, kiedy to została z niego usunięta przez okupantów niemieckich. W 1929 roku, jeszcze za jej gospodarowania, dawny dwór został przekształcony w oborę, wzniesiono także stodołę. Przypuszcza się, że w tym samym okresie zlikwidowano inne budynki gospodarcze, zmieniono układ wnętrz, usunięto prostokątne ganki, a także zmniejszono okna i drzwi.
Po wygnaniu Zofii Wolskiej przez Niemców, w majątku osadzono niemieckich zarządców. Po wojnie teren został podzielony, a dawne zabudowania dworskie przejęła Gminna Samopomoc Chłopska, później funkcjonowała tam szkoła. Od 1947 roku do chwili obecnej budynki znajdują się w rękach rodziny Ostafinów-Nowaków. Z dawnego dworu przetrwała jedynie kamienna brama wjazdowa, będąca obecnie jedyną widoczną pozostałością po pierwotnych zabudowaniach.
Brama na podstawie Zarządzenia nr 544/2022 Wójta Gminy Łapanów z dnia 17.01.2022 r. została wpisana do ewidencji zabytków ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków pod poz. 99. W roku 2024 brama przeszła gruntowny remont konserwatorski, który został dofinansowany ze środków Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.
49.837335468418, 20.297923564915