Rewaloryzacja Bastionu Sakwowego we Wrocławiu - Etap I

W centrum Wrocławia, na wzgórzu pełnym tajemnic i historii, otoczonym fosą miejską, u podnóża którego przebiega promenada staromiejska, zakończono pierwszy etap rewitalizacji Bastionu Sakwowego. To wyjątkowe miejsce, które odzyskało dawną świetność i nowy blask, stało się przestrzenią otwartą dla mieszkańców i turystów, które o każdej porze dnia i roku zmienia swe oblicze i zachwyca.
Historia Bastionu Sakwowego to opowieść pełna zwrotów akcji.
W średniowieczu miejsce to było częścią miejskich fortyfikacji. W XIX wieku stało się jednym z najbardziej reprezentacyjnych punktów Wrocławia dzięki Adolfowi Liebichowi, lokalnemu potentatowi cukrowemu, który w hołdzie dla swojego zmarłego brata, stworzył miejsce wyjątkowe, w neorenesansowym stylu, bogato zdobione, zbudowane piętrowo niczym tort – u podnóża pawilon perystylowy, dalej schodami po obu jego stronach wejście na plac z fontanną z którego rozpościera się widok na pierwszy plan Miasta i dojście do kolumnady, która otwiera kolejne widoki i perspektywy, kończąc na wzgórzu z monumentalną glorietą. Przez dekady było to miejsce spotkań, koncertów i wspólnej zabawy dawnych mieszkańców Wrocławia.
Wszystko zmieniło się w 1945 roku. Podczas oblężenia Festung Breslau, Niemcy wysadzili glorietę na szczycie wzgórza, aby uniemożliwić jej wykorzystanie jako punktu orientacyjnego. Po wojnie, wzgórze odbudowano, ale brakowało już dawnego rozmachu (zabrakło gloriety, intensywnych kolorów, które wcześniej zdobiły obiekty oraz szlachetnego ich wykończenia). Mimo chwilowego ożywienia w czasach PRL, obiekt z czasem popadał w ruinę. W latach 90 jego stan był już tak zły, że teren zamknięto dla zwiedzających.
Decyzję o remoncie wzgórza podjęto kilka lat temu, gdy Miastu udało się odzyskać obiekty od najemcy, który przez kilkadziesiąt lat je użytkował. Prace rozpoczęto w 2022 roku, by w 2024 zakończyć długo wyczekiwany remont, który tchnął nowe życie w to wzgórze.
Prace były wyjątkowo trudne – obiekt krył w sobie wiele tajemnic, a konserwatorzy, inwestor i wykonawcy musieli podejmować niełatwe decyzje, by oddać mu dawny blask. Dzięki badaniom stratygraficznym odkryto oryginalną XIX-wieczną kolorystykę, wyeksponowano pozostałości dawnych fontann, a także odkryto nieznane dotąd pomieszczenia i relikty strzelnicy z XVI wieku.
Rewitalizacją objęto najbardziej zniszczone a zarazem najcenniejsze obiekty Wzgórza, stanowiące jego główne założenie kompozycyjne t.j. pawilon perystylowy, plac z fontanną oraz kolumnadę – kompleksowo od fundamentów po detale architektoniczne (bez gloriety, wysadzonej w czasie II wojny światowej):
- teren o powierzchni około 4200 m kw., w tym plac z fontanną o pow. 1315 m kw.
- pawilon perystylowy powierzchnia użytkowa około 460 m kw., w tym sala restauracyjna tzw. Kolumnowa ok. 202 m kw..
- Kolumnada powierzchnia użytkowa piwnicy z kawiarnią ok. 322m kw., nad kawiarnią podcienie kolumnady, a nad kolumnadą taras, z którego rozpościera się widok na niemalże cały Wrocław.
Po żmudnych pracach izolacyjnych, wzmocnieniach i częściowych wymianach stropów i elementów konstrukcyjnych, wykonano konserwację i restaurację schodów, elewacji, odtworzono zdobienia i balustrady tarasów, w tym piaskowcowe tralki, które zastąpiły wcześniejsze betonowe zamienniki. Odnowiono historyczną fontannę i udostępniono ukryte pomieszczenia pod kolumnadą. Cały teren został oświetlony lampami odtworzonymi na wzór historycznych, zarówno tymi stojącymi na placu jak i tymi na balustradach otaczających plac i zwieńczających taras nad kolumnadą. Zainstalowano iluminację, która rzuca czar na obiekt i tereny w porze nocnej. Dla ochrony terenu i obiektów zainstalowano monitoring, a przestrzeń dostosowano do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zadbano również o zieleń. Skarpy wzgórza uporządkowano, zadarniono i obsadzono roślinnością płożącą. Stare drzewa poddano zabiegom pielęgnacyjnym (usunięto jemiołę, odmłodzono je). Na placu z fontanną utworzono rabaty na wzór kompozycji z XIX w., starając się uzyskać efekt dawnego stylu rabat komponowanych z niewielkich drzewek i bylin. Całość dopełniono ozdobnymi donicami montowanymi na balustradach, ze współczesną roślinnością ozdobną, co stworzyło niepowtarzalny efekt świeżości i spontaniczności kompozycji. Roślinność wzgórza uzupełniono też o nowe drzewa i krzewy.
Wnętrza pawilonu perystylowego i kolumnady odrestaurowano, na ścianach, pod czujnym okiem konserwatora zabytków, pojawiło się malarstwo pompejańskie, pomieszczenia wyposażono w nowe instalacje niezbędne dla funkcji restauracji i kawiarni oraz miejsc na wydarzenia kulturalne.
Na placu z fontanną zastosowano rozwiązania zapewniające trwałość, funkcjonalność i naturalność nawierzchni a zarazem jej przepuszczalność dla wody i przyjazność dla środowiska.
Całe wzgórze, po 1945 r. nosiło nazwę Wzgórze Partyzantów, obecnie to Bastion Sakwowy. Miejsce to i obiekty od 1970 r. wpisane są do rejestru zabytków, a w 1994 r. uznano je za Pomnik Historii.
Dziś Bastion Sakwowy znów tętni życiem. Na parterze – w pawilonie perystylowym powstała elegancka restauracja, w kolumnadzie kawiarnia. Plac z fontanną, tarasy i kolumnada tworzą przestrzeń otwartą, na świeżym powietrzu, z widokiem na miasto, gdzie można zrelaksować się w pięknym otoczeniu. Odnowiona fontanna, kwieciste rabaty, nowe nasadzenia drzew i krzewów oraz oświetlenie nadają miejscu wyjątkowy klimat.
Rewitalizacja Bastionu Sakwowego to przykład harmonii między szacunkiem dla historii a nowoczesnymi rozwiązaniami. Dzięki wsparciu z Rządowego Funduszu POLSKI ŁAD przywrócono temu miejscu dawną świetność, jednocześnie tworząc przestrzeń, która łączy mieszkańców i przyciąga turystów.
Poprzez rewitalizację perystylu, kolumnady i placu z fontanną, wykonano pierwszy, a zarazem najważniejszy krok w rewitalizacji wzgórza. Bastion Sakwowy, dawna perła Wrocławia, znów jest gotowy, by zachwycać kolejne pokolenia. Przed nami dalsze wyzwania, które z czasem będą podejmowane i, być może też to dotyczące odbudowy gloriety, która zwieńczy wzgórze, ale to wymaga czasu, środków, a przede wszystkim zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Koszt robót to 30.467.250 zł, w tym dofinansowanie 18.851.667,28 zł.