Cmentarz Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte

Charakterystyka inwestycji

Wpis do rejestru zabytków i obszar objęty ochroną konserwatorską
Decyzja Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 25 listopada 2008r. o wpisaniu do rejestru zabytków nr A-1724 – „Westerplatte – Pole Bitewne”.
Cmentarz ma stać się elementem rewaloryzowanego krajobrazu kulturowego „Pola Bitwy 1939”, wpisanego na listę Pomników Historii i jako wpis obszarowy do Rejestru Zabytków.

Kontekst historyczny i przestrzenny
1 września 1939 r. od ostrzału Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein rozpoczęła się II Wojna Światowa. Wrogie siły były przeważające, a garnizon walczył samotnie. Mimo to bohaterska obrona trwała aż siedem dni. Dzięki niej Westerplatte zakorzeniło się w świadomości narodowej jako symbol niezłomnego oporu i ponadludzkiego heroizmu. Obrona Westerplatte to historia nie w skali lokalnej czy narodowej, ale w skali europejskiej, czy wręcz światowej.

Sacrum Profanum.
Strefa sacrum religijnego obejmuje Cmentarz Obrońców Westerplatte z mogiłami poległych.
To miejsce czci i kultu świeckich bohaterów. Przynależność religijną podkreślają nie tylko chrześcijańska symbolika na tablicach nagrobnych, ale również Krzyż Komandora Dąbrowskiego. Znajduje się on na końcu osi założenia cmentarnego. Przynależność państwowo-wojskową podkreśla centralnie umieszczony w okręgu Krzyż Virtuti Militari.
Strefa profanum to Plac Apelowy. Przeznaczony na wydarzenia historyczne i patriotyczne, na uroczystości o charakterze państwowym i wojskowym. Na placu apelowym znajduje się maszt flagowy oraz strefa buforowa - Przedpole zawierające wyeksponowane ruiny Willi Oficerskiej i Wartowni numer 5.

Droga
Droga jest pomostem pomiędzy strefami sacrum i profanum, stanowiąc jednocześnie główną oś kompozycyjną.
Droga na każdym swoim końcu posiada inny cel. W strefie sacrum jest nim gromadzący poległych cmentarz, którego symbolem jest Krzyż Komandora Dąbrowskiego. W strefie profanum jest nim Plac Apelowy gromadzący żywych.

Okrąg
Na planie okręgu skomponowany jest Cmentarz Obrońców Westerplatte. Wokół poziomej ścieżki w równych odstępach rozmieszczone są płyty nagrobne. Wszystkie są zwrócone do środka. Zabieg ten ma oddawać fakt, że wbrew stopniom wojskowym wszyscy jesteśmy równi dla śmierci.
Betonowa płaszczyzna ścieżki unosi się lekko nad ziemią, dając do zrozumienia, że wyłącznie ona służy do chodzenia. Naturalna nawierzchnia tworzona przez rodzime gatunki traw i roślinności okrywowej pozostaje intuicyjnie niedostępna. Efekt jest podkreślony subtelnym oświetleniem umieszczonym pod ścieżką. Jej krawędź jest wykończona pasem blachy miedzianej.

Pion
Pion jest wyrazem wzniosłości, próbą zjednoczenia z czymś nadludzkim. Symbolizuje drogę ku rzeczywistości wyższej niż ludzka.
Osiemnaście pionowych płyt nagrobkowych rozmieszczono w równych odstępach wokół ścieżki po okręgu. Są one od niej odsunięte. To symbol dystansu jaki wytworzyła śmierć.

Autentyczna tkanka
W ramach Przedpola uczytelniono relikty nieistniejących obiektów Willi Oficerskiej i Wartowni numer 5. To ważne miejsce, ponieważ zawiera w sobie istotny pierwiastek autentyczności. To, co odsłonięte jest świadkiem historii, świadczącym swoją surowością o tragedii minionych czasów.
W dniach przypadających na rocznicę obrony Westerplatte relikty będą wykorzystane do spektaklu iluminacji.

Otoczenie / Materiały
W przedstawionym projekcie dużą wagę przykłada się do autentyczności miejsca i elementów ją tworzących. Istotne jest poszanowanie wszystkich autentycznych nawarstwień historycznych w skali całego Westerplatte, również tych bardziej współczesnych.
Na cmentarzu zastosowano jasny beton architektoniczny o lekko chropowatej powierzchni, na Przedpolu czarną, kamienną bazaltową kostkę brukową.

Zieleń
W projekcie zachowano cenny drzewostan. Dookoła ścieżek i płyt nagrobnych została zaprojektowana niska zieleń okrywowa, zimozielona.
Miejsce odnalezienia szczątków poległych Żołnierzy jest wyróżnione różami o białych kwiatach. Natomiast lej po bombie, zlokalizowany w północno-wschodnim narożniku Wartowni Nr 5, został zaakcentowany naturalnie wyglądającymi, rozrastającymi się kępami traw ozdobnych.