Park Miejski w Czyżewie im. prof. Mariana Sokołowskiego

Park Podworski jest pozostałością po 500 hektarowej posiadłości, w skład której wchodził również plac dworski. Zabytkowy XIX wieczny park jest wpisany do podlaskiego rejestru zabytków. Dawny kompleks pałacowo – dworski był skomponowany w duchu stylu krajobrazowego, opartego na pięknie naturalnych form. Zespół dworsko – ogrodowy powstał w latach 40 XIX wieku, kiedy Leopold Sokołowski, właściciel Czyżewa, zakupił Czyżewo Kościelne. W majątku obejmującym dwór z zabudowaniami gospodarczymi, ogrody i rozległy park urodził się 9 stycznia 1839 roku Marian Seweryn Wilhelm Sokołowski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, historyk sztuki, konserwator zabytków i muzeolog, twórca pierwszej na ziemiach polskich katedry sztuki.
W okresie międzywojennym właścicielem obiektu był syn profesora Sokołowskiego – Tadeusz Sokołowski. We wrześniu 1939 roku do Czyżewa wkroczyły wojska sowieckie i na terenie majątku powstała Stacja Maszynowo – Traktorowa, która miała pełnić funkcję gospodarstwa typu kołchoz.
Od 1941 r. do wyzwolenia w roku 1944 majątek był zajęty przez Niemców i rządzony przez Wschodniopruskie Towarzystwo Rolnicze.
W czasach PRL nastąpiła częściowa parcelacja majątku. Znaczna część zespołu dworsko – ogrodowego przeznaczona została pod rozbudowę miasta i Państwowy Ośrodek Maszynowy.
Zarówno w okresie II wojny, jak też w okresie PRL park uległ niemal całkowitej uległ dewastacji: dawne alejki zarosły, niepielęgnowana zieleń zarosła cały teren w sposób niekontrolowany.
W 1985 r. park został wpisany do rejestru zabytków na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego w Łomży Ldz. KL.WKZ-5340/20/85 z dnia 16 grudnia 1985 roku.
W dniu 16 kwietnia 2010 roku na mocy uchwały XXXVI/190/10 Rady Gminy Czyżew – Osada Park podworski w Czyżewie stał się formą ochrony przyrody- zespołem przyrodniczo – krajobrazowym pod nazwą „Park krajobrazowy w Czyżewie”.
W dniu 12 lutego 2014 r. podpisano umowę z Biurem Projektowym „ARAMIX” Iwona Kublik z siedzibie w Sokołowie Podlaskim na opracowanie koncepcji oraz projektu zagospodarowania parku podworskiego przy ul. Zambrowskiej w Czyżewie.
W roku 2016 opracowane zostało Studium Wykonalności oraz przygotowany został wniosek o dofinansowanie projektu ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego, na podstawie którego Gmina Czyżew otrzymała dofinansowanie w wysokości 63,63% kosztów kwalifikowanych.
W roku 2016 wszczęto procedurę – przetarg nieograniczony na wyłonienie wykonawcy usług kształtowania zieleni, w wyniku którego podpisano w styczniu 2017 r. umowę z Firmą Usługową „Wiewiórka” Dariusz Chotyński z siedzibą w Słonych k. Brześcia Kujawskiego
W 2017 roku rozpoczęto realizację zadania pod nazwą „Zagospodarowanie Parku podworskiego w Czyżewie”.
Inwestycja pozwoliła na wydobycie substancji zabytkowej i przyrodniczej, dodanie elementów charakterystycznych dla stylu epoki, w której powstał park, oraz adaptację obiektu do warunków współczesnych, zgodnie z kierunkiem użytkowania. Inwestycja polegała na odnowieniu parku, z zachowaniem historycznego wyglądu, i wprowadzeniu funkcji użytkowych, umożliwiających mieszkańcom Gminy Czyżew korzystanie z obiektu.
W ramach inwestycji wykonane zostały:
­ sieć alejek spacerowych o urozmaiconym przebiegu z otwarciami widokowymi, częściowo oświetlonych;
­ obiekty małej architektury ogrodowej nawiązujące stylem do epoki tj. altana widokowa, pergola, mostki;
­ ścieżka zdrowia wraz z urządzeniami siłowni zewnętrznej oraz ścieżki przyrodnicze;
­ wyposażenie parku w ławki, kosze, stojaki dla rowerów,
­ system oświetlenia parku umożliwiający bezpieczne korzystanie z obiektu wieczorami,
­ ochrona i rekonstrukcja zabytkowej zieleni: uzupełnienie nasadzeń alejowych, odtworzenie runa, trawników i łąk parkowych, odtworzenie stref kwiatowych i klombów w miejscach reprezentacyjnych,
­ naturalny układ wodny powiązany z układem komunikacyjnym i zielenią. Zachowany został układ wodny w istniejącej formie z uregulowaniem i ułagodzeniem linii brzegowej stawu oraz cieku wodnego, przeprowadzono oczyszczenie, odmulenie i wzmocnienie linii brzegowej.

Dzięki zagospodarowaniu Park Podworski służy celom rekreacyjnym i dydaktycznym, a także chroni wartościowy zespół przyrodniczo-kulturowy. Razem z przylegającym zalewem na rzece Brok oraz Stadionem Miejskim tworzy obecnie kompleks rekreacyjny, wykorzystujący dziedzictwo kulturowe regionu, z którego korzystają mieszkańcy nie tylko Gminy Czyżew. Jest też piękną wizytówka miasta, witającą przejeżdżających przez Ziemię Czyżewską.
Całkowity koszt realizacji tego zadania wyniósł 1.704.403,26 zł, z czego środki własne Gminy Czyżew wynosiły 717.689,98 zł, zaś środki pozyskane z Unii Europejskiej RPOWP – 986.713,28 zł.
8 sierpnia 2021 r. parkowi nadane zostało imię profesora Mariana Sokołowskiego.