Budowa zbiornika przeciwpowodziowego na rzece Potok Północny w Radomiu

Radom jest jednym z pierwszych miast w Polsce, które kompleksowo zajęło się wdrażaniem rozwiązań z zakresu zintegrowanej gospodarki wodnej i błękitno-zielonej infrastruktury, jako metodą na przystosowanie do zmian klimatu. Działania w tym zakresie zrealizowano w ramach Projektu LIFE14 CCA/PL/000101, współfinansowanego przez Komisję Europejską i NFOŚiGW. Projekt realizowany był przez Beneficjenta Koordynującego – Gminę Miasta Radomia i trzech wpółbeneficjentów tj. Wodociągi Miejskie w Radomiu Sp. z o.o., Uniwersytet Łódzki i FPP Enviro.
Zrealizowany w Radomiu projekt dotyczył adaptacji do zmian klimatu poprzez zrównoważoną gospodarkę wodą w przestrzeni miejskiej, stad wszystkie działania związane były z gospodarką wodną i skoncentrowane były na kilku rzekach przepływających przez Radom tj. na rzece Mlecznej i jej dopływach Potok Północny i Cerekwianka (Strumień Halinowski). W ramach projektu opracowano i wdrożono demonstracyjną błękitno-zieloną infrastrukturę na dwóch poziomach miasta: na poziomie zlewni rzek na obrzeżach miasta (duża BZI), gdzie zwiększano pojemność retencyjną dolin rzecznych by złagodzić ekstremalne przepływy, przy jednoczesnym tworzeniu siedlisk dla różnorodności biologicznej, oraz w obszarach centralnych miasta (mała BZI) gdzie zatrzymywano wodę opadową dla złagodzenia podtopień ze strony wód opadowych i łagodzono skutki suszy miejskiej. Wodociągi Miejskie w Radomiu Sp. z o.o. odpowiadała za realizację zadań z zakresu dużej błękitno – zielonej infrastruktury.
W ramach projektu zrealizowano zadania z zakresu Dużej BZI:
1. Adaptacja zbiornika Borki i stawów kolmatacyjnych do zmian klimatu
2. Budowa zbiornika wielofunkcyjnegou na rzece Potok Północny
3. Renaturyzacja i adaptacja rzeki Mlecznej do zmian klimatu.
4. Budowa polderu zalewowego na rzece Cerekwiance.
5. Przebudowa kolektora deszczowego A0.
Potok Północny jest prawobrzeżnym dopływem rzeki Mlecznej i odbiornikiem wód opadowych, odprowadzanych systemem kanalizacji deszczowej z terenu miasta. Z uwagi na postępujące zmiany klimatu i coraz częściej występujące zjawiska ekstremalne tj. naprzemienne okresy suszy i deszczy nawalnych, sposobem na ograniczanie ich skutków jest budowa zbiorników wielofunkcyjnych, retencjonujących wody opadowe w okresie mokrym i alimentujące przepływ w rzece w okresach suchych. Taką funkcję spełnia wykonany w latach 2021-2022 zbiornik przeciwpowodziowy na rzece Potok Północny w Radomiu.
Cele realizacji zadania były następujące:
 złagodzenie ekstremalnych przepływów wód dopływających do miasta Potokiem Północnym,
 retencjonowanie wody napływającej do miasta Potokiem Północnym na obszarze około 2 ha,
 utworzenie siedliska bytowania i rozrodu gatunków płazów,
 poprawa jakości życia na pobliskich osiedlach poprzez stworzenie bardziej sprzyjających warunków mikroklimatycznych oraz budowę błękitno - zielonej infrastruktury,
 stworzenie wielofunkcyjnego obszaru wg zasady WBSR+C (tj. woda, bioróżnorodność, usługi ekosystemowe, wrażliwość, dziedzictwo kulturowe).

W ramach zadania wykonano:
 nowe koryto Potoku Północnego na odcinku ca 370 m, odcinkowo umocnione faszyną z narzutem kamiennym,
 budowlę wlotową w formie przepustu ramowego długości 13,0 m i przekroju 1,7 m x1,4 m oraz przepustu remontowego Ø 1,0 m o długości 10,0 m,
 kopaną czaszę zbiornika przeciwpowodziowego, funkcjonującego w okresie przepływów wezbraniowych o pow. ca 2 ha (wymiary ca 80 m x 270 m), z ukształtowaniem pięciu stref zastoiskowych z wyspami zanurzonymi,
 groble zbiornika o łącznej długości 703 m, szerokości korony 3,0 m z dostosowaniem korony do funkcji drogi technologicznej wokół zbiornika (utwardzenie kostką) wraz ze zjazdami,
 przesłonę przeciwfiltracyjną w korpusie grobli zbiornika o głębokości 8,0 m, na długości 217 m, zamykającą oddziaływanie infiltracyjne spiętrzonych wód zbiornika na korpus nasypu kolejowego oraz nasypu drogowego,
 strefy sedymentacyjno – flotacyjną oraz biofiltracyjną w czaszy zbiornika, na trasie nowo ukształtowanego odcinka koryta Potoku Północnego,
 budowlę wylotową piętrząco-upustową w formie studni przelewowej Ø 2,0 m , ograniczającą odpływ wód ze zbiornika wraz z przelewem powierzchniowym o szerokości korony 5,0 m,
 kładkę komunikacyjną nad koroną przelewu o długości konstrukcji nośnej 10,6 m, szerokości ustroju nośnego 6,20 m i świetle poziomym 9,20 m,
 rowy opaskowe na długości 700 m w stopie skarpy odpowietrznej grobli zbiornika z odprowadzeniem wód do Potoku Północnego poniżej budowli piętrząco-upustowej,
 plac manewrowy dla deponowania cyklicznie usuwanego osadu ze zbiornika,
 przebudowę sieci gazowej, elektroenergetycznej i kanalizacyjnej kolidującymi z lokalizacją zbiornika,
 punkt czerpania wody co celów przeciwpożarowych.

Realizacja przedsięwzięcia przyniosła następujące wymierne efekty rzeczowe i ekologiczne:
 zminimalizowanie ekstremalnych przepływów wód dopływających do miasta Potokiem Północnym o około 10-20%,
 utworzenie zbiornika o powierzchni retencyjnej ca 2,0 ha dla redukcji przepływów maksymalnych w rzece Potok Północny,
 redukcję poziomu ładunków zanieczyszczeń poprzez sekwencyjny system sedymentacyjno - biofiltracyjny,
 stworzenie siedliska bytowania i rozrodu gatunków płazów,
 poprawa jakości życia na pobliskich osiedlach poprzez poprawę mikroklimatu i budowę niebieskiej infrastruktury w wielofunkcyjnym w obszarze retencyjnym.

Budowa zbiornika przeciwpowodziowego zrealizowana została w okresie od września 2021 r. do listopada 2022 r. Koszt robót budowo montażowych wyniósł 6 746 539 zł netto.